Meten is weten? Kwantitatief en kwalitatief onderzoek in de Religion Monitor 2008.

In de aanloop naar de verkiezingen zijn er heel wat professionele tellers die een bloeiende buziness hebben aan de veronderstelde waarheid van deze stelling. Ook religiositeit is een meetbaar fenomeen geworden, tenminste als je de lijvige rapporten van de Religion Monitor 2008 van de Bertelsmann Stiftung  doorploegt. Maar hoe meet je zoiets als geloof? En is zoiets wel te meten? In de uitvoerige analyses in What the world believes: Analyses and Commentary on the Religion Monitor 2008 leggen de onderzoekers dat uit aan de hand van uitvoerige analyses en commentaren. Ook leggen zij hier verantwoording af van hun kwantitatieve en kwalitatieve methoden, want zij maten niet alleen, maar hielden ook diepte-interviews. Wordt deze Duitse gründlichkeit je iets te machtig? In een 20-minuten durend zelfonderzoek kun je je eigen  mate van gevoeligheid voor religie meten. En? Klopt het?

Sociology of Religion: debating the value of religion as independent variable.

How independent is the sociologist of religion? Since secularization theory fell out of favour, new paradigmata have been put forward, in which religion plays a important role as independent variable. How is religion valued by the the sociologists? This is one of the questions the sociologists David Smilde and Matthew May pose in their empirical research of thirty years of sociology of religion on the website of the SSRC. They gathered a sample of 587 sociology journal articles on religion, published between 1978 and 2007, and coded them for religious tradition, national context, causal model, socio-evaluative findings, and funding. Not surprisingly they found positive as well as negative results, but the idea that religious practice facilitates human well-being appears to be increasingly prevalent. The relation of “pro-religiousness” to public funding is remarkable: “Articles with public funding are twice as likely as articles with no funding to report positive findings on religion”.   This is contradicting the common secular image of  a government knowledge funding.

Nieuwe boeken: over religie en de verzorgingsstaat, godsdienstsociologie X en Y, en polderreligie verpakt in casestudies.

De Franse feministische filosofe Julia Kristeva vindt de onmiskenbare behoefte aan geloof iets ongelofelijks,  maar volgens  Ilkka Pyysiaänen  is dat geen wonder, omdat de neiging tot het metafysische gewoon een gevolg is van onze cognitieve aanleg.  Doet onze verzorgingsstaat – vaak gezien als de motor van de secularisatie – daar dan geen afbreuk aan? Nou in ieder geval waren het religieuze  invloeden die het ontstaan van dat bestel mogelijk maakten, aldus Kees van Binsbergen en collega’s in gezamenlijke studie naar de onderlinge relaties daartussen.  Hier kan ik geen chocola van  maken, denk je misschien als beginnend religiegeleerde. Gelukkig zijn er de nodige hulpmiddelen, waaronder een overzichtelijk en praktisch overzicht van godsdienstsociologie, speciaal geschreven voor de Generaty X en Y, van de hand van Adam Possamai, en een prettige smaakmaker met case-studies over contemporaine polderreligiositeit in Nederland. Dit zijn natuurlijk niet onze enige aanwinsten, meer vind je op de links hiernaast.

Gendering Paulus en Thecla: nieuw boek van Caroline van der Stichele and Todd Penner

Thecla, de aanzienlijke vrouw die  er met gevaar voor eigen leven voor koos Paulus letterlijk in zijn voetspoor te volgen, had aan aandacht van mannen geen gebrek. Haar verhaal – als onhistorisch afgedaan – vond echter weinig genade in de ogen van de gevestigde – meestal manlijke – bijbelgeleerden. Daarin kwam pas verandering in de jaren ’80 van de vorige eeuw, toen het feminisme haar intrede deed in de theologie. In Contextualizing gender in early Christian discourse: thinking beyond Thecla   geven UvA-docente Caroline van der Stichele and Todd Penner – zonder feministische agenda – een overzichtelijke introductie over het belang van gender bij het bestuderen van teksten uit het vroege Christendom, waaronder de apocriefe sleuteltekst Handelingen van Paulus en Thecla.  Geleerd genoeg voor ingewijden, maar ook goed te doen voor starters in de  studie.

Van Geest tot Stof, het geloof in het zwaard en vroeg- en laatmiddeleeuwse vrouwen met een missie

 

Hoe stoffelijk is het heilige en andersom? In The corporeal imagination: signifying the holy in Late Antiquity onderzoekt Patricia Cox Miller hoe christenen het stoffelijke maakten tot de  ‘primary locus of spiritual presence’.  Materiële cultuur speelt ook een rol van betekenis in Lisa Bitel’s Landscape of two saints: how Genevova of Paris and Brigit of Kildare built Christianity in barbarian Europe.  De sporen die deze vrouwen nalieten, laten zien dat zij  met de Christianitas  ook de Romanitas het dagelijks leven van de gelovige middeleeuwer brachten.  Dat geloofskracht in die tijd vaak met geweld gepaard ging is geen nieuws.  Wel interessant dat Christendom en Islam eenzelfde paradigma deelden, zie Violence and Belief in Late Antiquity: Militant Devotion in Christianity and Islam .  De hoogopgeleide nonnen in Florence hadden geen zwaard nodig om hun devotie kracht bij te zetten. Met de economische middelen en goede connecties hadden zij voldoende economische en politieke bewegingsruimte om zelfs de clausuur buiten de  poort te houden. Zo konden zij een stevige stempel drukken op de Renaissancistische wereld van die dagen, aldus Sharon Strocchia in Nuns and Nunneries in Renaissance Florence.